İstanbul Üniversitesi’nin insan sağlığı ve çevre bakımından son derece önemli olan ve yasal düzenlemelerle zorunlu kılınmış GDO’lara ilişkin analiz çalışmalarında yer alması hem zengin bilimsel alt yapısı ve akademik gücü hem de topluma hizmet anlayışı nedeniyle kaçınılmazdır.

GDO laboratuvarı, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji Bölümü’nde 2008 yılında genetiği değiştirilmiş organizmalardan bitkilerle çalışmak ve GDO tanısı yapmak üzere Prof. Dr. Şule ARI tarafından kurulmuştur. Laboratuvarda, moleküler biyoloji, genetik mühendisliği, bitki biyoteknolojisi yöntemlerinin uygulanması konusunda yetkin araştırıcılar tarafından halen marketlerde satılmakta olan çeşitli gıdalarda DNA düzeyinde GDO analizleri ve tanısı başarıyla gerçekleştirmektedir. Laboratuvarın akreditasyon sürecinin tamamlanmasıyla üniversitemiz gıda güvenliği alanında kamuya hizmet verebilir hale gelecektir.

Laboratuvarda işlenmiş (bitkisel unlar, bisküvi, cips, sos, salça, çerez, bebek mamaları vb.) ve işlenmemiş (tohum, meyve, gövde, kök, yaprak vb.) gıda maddeleri ve yemlerde GDO analizleri, geleneksel ve gerçek zamanlı PCR yöntemleri kullanılarak DNA düzeyinde

• Yabancı gen taraması
• Yabancı genin miktar tayini
• Yabancı genin tiplendirilmesi

biçiminde yapılmaktadır.

1-    Laboratuvar olanakları:

Laboratuvarın moleküler tanı yöntemlerinden DNA düzeyinde uygulamaların yapılabilmesi için gerekli olan donanımı (deiyonize saf su cihazı, PCR cihazı, jel sistemleri, santrifüjler vb.) İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu tarafından destekli araştırma (Proje No:624/260407) ve lisansüstü tez projelerinden (Proje No: 10728, Proje No: 19510) sağlanmıştır.

2-    Çalışma grubu:

• Prof. Dr. Şule ARI
• Araş Gör. Dr. Neslihan TURGUT KARA
• Araş. Gör. Özgür ÇAKIR

3-    Projeler, faaliyetler, yayınlar:

Laboratuvar olanakları kullanılarak 3 yüksek lisans, 2 bitirme projesi tezi yapılmıştır.

“Türkiye’deki İşlenmiş Soya Ürünlerinde Kalitatif ve Kantitatif GDO Tanısı ve Transgen Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Danışman Prof. Dr. Şule ARI

Münevver Merve Yılmaz (2012)

“Mısır İçeren Gıda ve Yem Çeşitlerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO)’larla İlgili Genetik Analizler” Yüksek Lisans Tezi, Danışman Prof. Dr. Şule ARI

Sinan Meriç (2012)

“Mısır Kökenli Gıdalarda Yabancı Gen Taranması” Yüksek Lisans Tezi, Danışman Prof. Dr. Şule ARI

Didem   Öztürk (2011)

“Marketlerden Alınmış Soya Ürünlerinden DNA İzolasyonunun Optimizasyonu ve PZR ile GDO Tanısı”, Danışman Prof. Dr. Şule ARI

Gözde Yaşayan, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Bitirme Projesi, 2008

“Marketlerden Alınmış Soya Ürünlerinden DNA İzolasyonunun Optimizasyonu ve PZR Uygulaması ile Genetiği Değiştirilmiş Organizma Tanısı” Danışman Prof. Dr. Şule ARI

Funda Akıncıoğlu, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Bitirme Projesi, 2008

Faaliyet:GDO Laboratuvarı çalışma grubunun İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi (BİYOGEM) ve Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü ile ortaklaşa  “GDO Tanısı 2012 Sempozyum ve Uygulamalı Kurs” u 12-15 Haziran 2012 tarihlerinde düzenlemiştir.

Sempozyuma ülkenin dört bir yanındaki üniversiteler, araştırma merkezleri ile ağırlıklı olarak gıda analiz laboratuarları olmak üzere özel ve kamu kuruluşlarından 120 kadar kişi ile öğrenciler katıldı.

Sempozyumda BİYOGEM Müdürü Prof. Dr. Şule Arı “Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar”, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nermin Gözükırmızı “Türkiye’de Transgenik Bitki Teknolojisinin Gelişimi”, BİYOGEM Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Filiz Gürel “GDO Üretiminin Küresel Boyutu”, Biyogüvenlik Kurulu Başkanı Prof. Dr. Hakan Yardımcı “Biyogüvenlik Kanunu ve AR-GE Uygulamaları”, TÜBİTAK MAM Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsü Araştırıcısı Doç. Dr. Tijen Talas Oğraş “Transgenik Bitkiler ve Risk Analizi”, Gıda Güvenliği Derneği Başkanı Dr. Samim Saner “GDO’lar ve Gıda Güvenliği”, BİYOGEM Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Sema Birler “Transgenik Hayvanlar ve Klonlama Teknolojisi”, Ekim AŞ. Üretim Müdürü Uzm. Haluk Camcı “GDO Tanısında Akredite Yöntemler” başlıklı konuşmalarını yaptılar.  Katılımcıların GDO konusunda alanında en yetkin ağızlardan en güncel bilgileri alma fırsatı buldukları Sempozyum, üç gün süresince Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü laboratuarlarında verilen uygulamalı GDO tanısı kursu ile devam etti.

Genetiği değiştirilmiş organizmaların, küresel üretimlerinin, ülkemizde ve dünyadaki yasal düzenlemelerin masaya yatırıldığı sempozyumda, biyogüvenlik yasa tasarısı, transgenik hayvanlar, bitki biyoteknolojisinin ülkemizdeki gelişimi ve durumu ile gıda güvenliği konuları ele alındı ve tartışıldı.

Sempozyumdan çıkan önemli sonuçlar ve yankıları:

• BİYOGEM ev sahipliğinde ilki gerçekleştirilen biyogüvenlik ve gıda güvenliği kavramlarının akademik ortamlarda tartışılmasının ve “GDO Tanısı 2012 Sempozyumu” nun GDO  ile ilgili gerçeklerin akademik çalışmalar kaynak alınarak ve objektif olarak kamuoyuna  aktarılmasına aracı olmasının  önemi.

• GDO ne canavar ne de gittikçe artan nüfusun gıda sorununu çözebilecek bir mucize olarak tanımlanabilir. GDO üretimi büyüyen biyoteknoloji sektörünün bir sonucudur ve AR-GE istatistiklerine göre dengeli olarak gelişmektedir.


• GDO’lar sadece tarım ürünleri  değil, bakteri, virüs, maya ve hayvanlar olabilir ve her birinde üretim yapılacak şekilde tasarlanabilirler.


• Türkiye’deki GDO’ların durumu 26 Eylül 2010’da yürürlüğe giren “Biyogüvenlik kanunu” ile düzenlenmiştir. GDO ve ürünlerinin Biyogüvenlik Kurulu’ndan onay alınmaksızın piyasaya sürülmesi yasaktır. Kurul kararlarını kamu ile paylaşmaktadır (http://www.tbbdm.gov.tr/Home.aspx). Bugüne kadar aralarında 3 soya, 17 mısır, 6 pamuk, 3 kolza,  1 şeker Pancarı,   1 patates ve 2 mikroorganizma olmak üzere toplam 32 çeşide onay verilmiştir (Bu sayılar güncellenebilir). Buna göre halkın sıklıkla tükettiği meyve ve sebzeler GDO ürünleri değildir, ancak hazır gıdalar ve katkı maddeleri (Soya yağı, tokoferol, lesitin, emilsüferler, süt, sos vs.) GDO’lar dan köken alabilir. Bunun başlıca nedeni endüstriyel bitkiler olan mısır ve soya’da biyoteknolojik ıslah yöntemlerinin artışıdır. Kısmen büyük ve küçükbaş hayvan yemlerinde GDO’lu mısır tüketimi söz konusudur. Türkiye’deki bugüne kadar besin zincirinde GDO takibi populasyon düzeyinde bir çalışma ele alınarak yapılmamıştır.


• Pek tartışılmayan ancak bir o kadar önemli olan bir konuda çevresel risklerdir. Çevresel risk,  GDO’lu tohum trafiğini “denetleyebilme”’den sonraki en önemli konudur.

13-15 Haziran 2012 tarihlerinde gerçekleştirilen tanı kursunda ise GDO kökenli gıdaların teşhisinde kullanılan en son moleküler yöntemler katılımcılara uygulamalı olarak gösterilmiş ve kurs sonunda İ.Ü. BİYOGEM tarafından sertifika verilmiştir.

Çalışma grubunun GDO’lara ilişkin yayınlanmış makale, poster, kitap çevrisi, kurs kitabı, röportaj vb. yayınları:

• Ş. Arı, K. Bayroviç, F. Gürel and N. Gözükırmızı (1995). Determination of Transgenic Plants Using Polymerase Chain Reaction. Tr. J. of Biology. 19: 331-335.


• Neslihan Turgut-Kara  ve Sule Ari (2010) The optimization of voltage parameter for tissue electroporation in somatic embryos of Astragalus chrysochlorus (Leguminosae). African Journal of Biotechnology 9(29): 4584-4588.


• F. Gürel, E. Arican, N. Gözükirmizi and Ş. Ari (2011). Recent molecular tools for detecting transgenic events in genetically modified (GM) crop products. Scientific Research and Essays 6(24): 5091-5099.


• S. Ari, O. Çakir (2008). Detection of genetically modified soy in processed foods sold commercially in Turkey. by PCR-based method. Book of Abstract, 1st Global conference on GMO Analysis.s: 55. 1st Global conference on GMO Analysis, 24-27 June, 2008, Villa Erba, Como, İtalya.


• GDO Tanısı 2012: Uygulamalı Kurs Kitabı (2012). Şule Arı, Editör. Düzenleyen Kuruluş: Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Araştırma ve Uygulama Merkezi (BİYOGEM), İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Araştırma ve Uygulama Merkezi (BİYOGEM)13-15 Haziran 2012.

Bitki Biyoteknolojisi ve Genetik: İlkeler, Teknikler ve Uygulamalar (2012). 

Çeviri Editörleri: Hüseyin Avni Öktem, Meral Yücel, 2012. Bölüm 8. Transgenik Bitkilerle İlgili Genler ve Özellikler. 

Ş. Arı, D. Gürle, 193-216. Nobel AKADEMİK Yayıncılık ve Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ISBN: 978-605-133-182-9.

Plant Biotechnology and Genetics. Principles, Techniques and Applications. Ed. C. Neal Stewart, Jr. John Wiley and Sons Inc. 2008.

Ş. Arı. Düşman bildiğimiz dost GDO’lar. 6 Haziran 2011, Reform gazetesi röportajı.

Ş. Arı (2012). İ.Ü. BİYOGEM’den GDO Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi Haber Ajansı, 27 Şubat 2012 yayını.

Ş.Arı (2013). CevapTV.com de GDO video yayını.